MASALAH TA’KHIRUL BAYAN; penjelasan kaedah, hukum air liur onta,

Soal:

Dalam pembahasan Mujmal dan Mubayyan kita dapatkan sebuah kaedah ushul yang disebutkan para ulama:

لا يجوز تأخير البيان عن وقت الحاجة

Apa maksud kaedah ushul ini ?

Jawab:

Arti dari kaedah ini: “Tidak boleh (bagi Rasulullah Shallallohu’alaihi wasallam) mengakhirkan penjelasan terhadap sesuatu disaat dibutuhkannya penjelasan.”

Penjelasan: Tugas Rasulullah saw adalah menjelaskan kepada manusia tentang apa yang Allah turunkan kepada mereka. Ketika datang sebuah perintah untuk melakukan sesuatu kemudian tidak ada penjelasan tentang sesuatu yang wajib dikerjakan itu tentu perintah ini adalah beban yang tidak mungkin dipikul setiap hamba. Maka suatu hal yang mustahil Rasulullah saw mengakhirkan penjelasan saat penjelasan itu dibutuhkan apa lagi tidak beliau jelaskan sama sekali, hal ini sesuatu yang tidak boleh bagi beliau dan tidak mungkin terjadi. Diantara Dalil atas kaedah ini firman Allah ta’ala:

يا أيها الرسول بلغ ما أنزل إليك من ربك و إن لم تفعل فما بلغت رسالته و الله يعصمك من الناس

وَلَا تَكْتُمُوا الشَّهَادَةَ وَمَنْ يَكْتُمْهَا فَإِنَّهُ آَثِمٌ قَلْبُهُ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ عَلِيمٌ

فَإِنْ تَنَازَعْتُمْ فِي شَيْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَالرَّسُولِ إِنْ كُنْتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآَخِرِ ذَلِكَ خَيْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِيلًا

Berikut ini beberapa nukilan ucapan para ulama tentang kaedah ushul di atas:

قال الآمدي في الاحكام ج1 ص189 : … تأخير البيان عن وقت الحاجة، وهو غير جائز بالاجماع، إلا على رأي من يجوز التكليف بما لا يطاق. ا.هـ.

وقال الرازي في المحصول ج3 ص187 : القائلون بأنه لا يجوز تكليف ما لا يطاق اتفقوا على أنه لا يجوز تأخير البيان عن وقت الحاجة لأن التكليف به مع عدم الطريق إلى العلم به تكليف بمالا يطاق. ا.هـ

.

 وفي اللمع ج1 ص159 : باب تأخير البيان ولا يجوز تأخير البيان عن وقت الحاجة لأنه لا يمكن الاحتفال من غير بيان. ا.هـ

وفي المنخول ج1 ص128 : تأخير البيان عن وقت الحاجة محال لأنه من جنس تكليف ما لا يطاق. ا.هـ

وفي المستطفى ج1 ص483 : مَسْأَلَةٌ فِي تَأْخِيرِ الْبَيَانِ لَا خِلَافَ أَنَّهُ لَا يَجُوزُ تَأْخِيرُ الْبَيَانِ عَنْ وَقْتِ الْحَاجَةِ إلَّا عَلَى مَذْهَبِ مَنْ يُجَوِّزُ تَكْلِيفَ الْمُحَالِ. ا.ه

وفي شرح الكوكب المنير ج2 ص240 : ( وَلَا يُؤَخَّرُ ) أَيْ لَا يَجُوزُ تَأْخِيرُ الْبَيَانِ ( عَنْ وَقْتِ الْحَاجَةِ ) وَصُورَتُهُ : أَنْ يَقُولَ ” صَلُّوا غَدًا ” ثُمَّ لَا يُبَيِّنُ لَهُمْ فِي غَدٍ كَيْفَ يُصَلُّونَ وَنَحْوُ ذَلِكَ .لِأَنَّهُ تَكْلِيفٌ بِمَا لَا يُطَاقُ .وَجَوَّزَهُ مَنْ أَجَازَ تَكْلِيفَ الْمُحَالِ .وَالتَّفْرِيعُ عَلَى امْتِنَاعِهِ وَهَذَا هُوَ الرَّاجِحُ عِنْدَ الْعُلَمَاءِ ، خِلَافًا لِلْمُعْتَزِلَةِ .لِأَنَّ الْعِلَّةَ فِي عَدَمِ وُقُوعِ التَّأْخِيرِ عَنْ وَقْتِ الْعَمَلِ : أَنَّ الْإِتْيَانَ بِالشَّيْءِ مَعَ عَدَمِ الْعِلْمِ بِهِ مُمْتَنِعٌ .ا.هـ

وفي البحر المحيط ج4 ص401 : وَقَالَ ابْنُ السَّمْعَانِيِّ : لَا خِلَافَ بَيْنَ الْأُمَّةِ فِي امْتِنَاعِ تَأْخِيرِ الْبَيَانِ عَنْ وَقْتِ الْحَاجَةِ إلَى الْفِعْلِ. ا.هـ.

وفي شرح التلويح على التوضيح ج2 ص412 : وَلَا يَجُوزُ تَأْخِيرُ الْبَيَانِ عَنْ وَقْتِ الْحَاجَةِ ؛ لِأَنَّهُ تَكْلِيفٌ بِمَا لَا يُطَاقُ. ا.هـ.

ثم ج2 ص417-418 : ( قَوْلُهُ :وَلَا يَجُوزُ تَأْخِيرُ الْبَيَانِ عَنْ وَقْتِ الْحَاجَةِ ) إلَّا عِنْدَ مَنْ يُجَوِّزُ تَكْلِيفَ الْمُحَالِ ، وَلَا اعْتِدَادَ بِهِ. ا.هـ.

Soal:

Mohon diberikan beberapa contoh digunakannya kaedah ini dalam istinbath hukum ?

Jawab:

Salah satu contoh yang mungkin kita sebutkan dalam majelis yang cukup singkat ini adalah masalah air liur onta. Dalam sebuah hadits dikisahkan seorang shahabat memegang kendali onta Rasulullah shallallohu’alaihi wasallam ketika itu beliau berada di atas onta. Air liur menetesi pundak sang shahabat, sementara Rasulullah diam tidak memberikan penjelasan tentang air liur onta. Dari kejadian tersebut diambil kesimpulan bahwa air liur onta tidak najis, karena seandainya najis pasti Rasulullah akan menjelaskannya langsung dan tidak mengakhirkan penjelasan di saat hajat/kebutuhan. Allahua’lam

About salafartikel

bismillah

Posted on November 14, 2013, in Ushul Fiqh - Tanya jawab. Bookmark the permalink. Tinggalkan komentar.

Tinggalkan komentar